نگاهی جامعه شناختی به جام جهانی فوتبال
به گزارش وبلاگ سروری کیا، شعیب خسروی؛ در عصر حاضر که امکان فزونی جویی ملی برای عامه مردم، آن هم در قالب خشونت آمیزش وجود ندارد، فوتبال فراتر از جذابیت های درونی خود به صورت الگویی جهت ارضای احتیاج های روانی و سلطه جویانه انسان معاصر پدیدار می گردد.
جام دنیای فوتبال که بزرگترین و معترجحانن گردهمایی در این رشته ورزشی است، منتخبی از متنوع ترین فرهنگ های دنیا را در قالب کشور ها و سرزمین هایی در یک کشور واحد به مبارزه ای یک ماهه فرا می خواند. تقابل فرهنگ های مختلف که بخشی از آن در قالب تیم های ورزشی و در زمین مسابقه نمود پیدا می نماید و بخش اعظم آن در رفتار، ظاهر، مناسبات و اعمال تماشاگران چه هنگام برگزاری مسابقه و چه قبل و بعد از آن جلوه گر می گردد به انحا مختلف یادآور دیدگاه الیاس است. همین رفتار ها به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه قسمت بزرگی از جذابیت این جشنواره فوتبالی را برای بینندگانش در سرتاسر دنیا تضمین می نماید.
مناسک و قواعد پنهانی که برای این جام دنیای (بعضاً خارج از خواست و اراده فیفا به عنوان برگزار کننده آن) در نظر گرفته شده است، همه در همین دایره مفهومی تعریف می گردد. از همان شروع و قبل از ورود به مسابقات نقش ملیّت و کوشش برای تکیه بر قوّت های فرهنگی و پیشنه درخشان تاریخی و اجتماعی از جانب کشور های شرکت به صورت پررنگ خودنمایی می نماید.
بی جهت نیست که حاکمیت سیاسی هر کشور نیز تا آنجا که در حیطه اختیارات مجاز آن است، برای برجسته کردن این امتیازات مداخله می نماید. این امر در قالب مصادیق گسترده ای بروز پیدا می نماید؛ برای نمونه کشور های شرکت کننده هر یک با شعاری منحصر به فرد که به صورت فشرده معرّف قدرت فرهنگی آن کشور است، وارد گود می شوند.
لباس ورزشی هر تیم به شکلی طراحی می گردد که شناسه یک یا چند وجه از امتیازات آن کشور باشد، از طرف دیگر تماشاگران به صورت غریزی با آوردن نماد های ویژه ای به استادیوم ها و مکان های عمومیِ نمایش مسابقات و در عین حال سر دادن شعار هایی ک اغلب فراتر از فوتبال هستند در پی شناساندن خصیصه های مختلف ملیت خود و القای رجحان آن هستند.
این امر هر دوره در قیاس با دوره های قبل این مسابقات، بیشتر برجسته می گردد و تقابل های فرهنگی و حتی نژادی علی رغم سخت گیری های فیفا در ممنوعیت فعالیت های نژادپرستانه در فوتبال بیشتر می گردد. از این نظر باید یکی از دلایل محبوبیت روزافزون فوتبال و به ویژه جام دنیای را در همین نکته جست؛ یعنی هر چه فوتبال و جام دنیای با مسایل بنیادین و احساسات رجحان جویانه ملت ها در هم می آمیزد، حتی در بین تماشاگرانی که چندان با این رشته ورشی عجین نیستند، اقبال پیدا می نماید.
کوشش های فیفا و برزگزارکنندگان این مسابقات برای دور کردن فوتبال از سیاست و تعریف صلح و آشتی در بین ملت ها به عنوان هدف آن، در واقع نشان از آگاهی این نهاد به این مقوله دارد که فوتبال در سطح جام دنیای همان میدان جنگی است که گلادیاتور های قدیم با در دست داشتن بیرق قبیله خود در میان هیاهو و عربده های تماشاگران خشمگین در جستجوی رجحان همه جانبه بر رقیبان خود بودند.
منبع: فرارو