فیلم یا سینمادرمانی چیست و چگونه عمل می نماید؟ - وبلاگ سروری کیا

به گزارش وبلاگ سروری کیا، فیلم ها برای دقایقی فرار از واقعیت را برای ما ممکن می نمایند. در عین حال انعکاسی عمیق از فرهنگ و زندگی درونی ما به عنوان انسان هستند. وقتی برای تماشای فیلم می رویم، تجربه ای جمعی را از سر می گذرانیم که می تواند تأثیر عمیقی بر احساسات و افکار ما بگذارد. ما می توانیم به وسیله فیلم به دنیاهای دیگر، چه واقعی و چه خیالی، نگاه کنیم. سینمادرمانی از این تأثیر در نقش کاتالیزور برای درمان استفاده می نماید.

مراجعان با این هدف که بازتابی از خود را ببینند، فیلم را تماشا می نمایند. آن ها ممکن است با شخصیت ها ارتباط برقرار نمایند یا متوجه شوند که تجربه آن ها کاملا فرق دارد. این اطلاعات به جلسه درمانی آورده و برای کشف دنیای درونی مراجع استفاده می گردد.

بیایید آنالیز کنیم که این راه درمان چگونه عمل می نماید و فواید آن چیست. چند فیلم هم در این میان توصیه خواهیم کرد.

فیلم و سینمادرمانی چیست؟

در یونان باستان از تئاتر به عنوان وسیله ای برای کاتارسیس استفاده می شد. کاتارسیس به باور آن ها نوعی تطهیر، تزکیه نفس و رهایی به وسیله هنر بود. اعتقاد بر این بود که تماشاگران وقتی احساساتشان را با بازیگران را به اشتراک می گذارند، احساس رهایی می نمایند.

کاتارسیس یا پاکسازی احساسات به وسیله فرآیند همدلی حاصل می شد و تماشاگران با احساس پاکی تئاتر را ترک می کردند. فروید مفهوم کاتارسیس را با نظریه ی کشف و رهاسازی احساسات سرکوب شده بازسازی کرد. به عقیده او این کار منجر به تسکین و در نهایت رضایت می شد. در دوران مدرن تر، درمانگران از کتاب درمانی به شیوه ای مشابه استفاده می کردند.

درمانگر کتابی را به مراجع پیشنهاد می داد که شامل شخصیت هایی با تجربه ای مشابه بود. مراجع کتاب را می خواند و با درمانگر درباره آن بحث می کرد و به وسیله داستان به بینشی درباره انتخاب ها و افکار خود می رسید. سینمادرمانی به عنوان شاخه ای از کتاب درمانی پیشرفته و در واقع پیرو شیوه های قدیمی تر با استفاده از تئاتر یا کتاب است.

سینمادرمانی چگونه کار می نماید؟

درمانگر تماشا فیلم خاصی را به یک مراجع تکلیف می نماید. فیلمی که به طور خاص جنبه اصلی مشکل مراجع را منعکس کند. مراجع به طور مستقل فیلم را تماشا و نظر خود را در جلسه بعدی مطرح می نماید.

این روش می تواند برای زوج ها و خانواده ها هم استفاده گردد. بیریجیت وولتز (Birgit Wolz)، دکتر روان درمانگری است که درباره سینمادرمانی می نویسد و تسهیلگر گروه های سینمادرمانی است. او پنج دستورالعمل برای انتخاب یک فیلم در سینمادرمانی معرفی نموده است.

1. خنده به عنوان دارو

وولتز معتقد است فیلم ها می توانند راهی باشند برای خنتماشا و ایجاد فاصله از مسئله ای که مراجع ممکن است درگیر آن باشد. فیلم ها در کنار اینکه راه فرار هستند، فرصتی برای یافتن دیدگاهی تازه به فرد می دهند.

2. گریه برای تخلیه عاطفی

گاهی اوقات ما در حال گذراندن روند سوگواری هستیم. اما اینکه به خودمان اجازه دهیم احساسات را به طور کامل بیان کنیم، ممکن است سخت باشد. یک فیلم ممکن است تخلیه احساسی مورد احتیاج را فراهم کند.

3. به دست آوردن امید و دلگرمی

یک فیلم ممکن است راه حلی امیدوارنماینده و نشاط آور برای مشکل ارائه کند و الهام بخش مراجع و موجب خوشبینی او گردد.

4. زیر سؤال بردن باورهای منفی و کشف نقاط قوت

با دنبال کردن یک شخصیت و فراز و نشیب هایش، مراجع ممکن است کمتر احساس تنهایی کند و متوجه گردد که در قدرتی که شخصیت به دست می آورد نیز سهیم است.

5. بهبود ارتباطات

شخصیت های فیلم ها اغلب نمایش می دهند که ارتباط ها کجا می توانند از بین بروند. انتخاب تماشای فیلم با شریک زندگی، دوست یا یکی از اعضای خانواده ممکن است فرصتی برای بهبود ارتباطات ایجاد کند.

پس از انتخاب فیلم، مراجع وارد مرحله مشاهده می گردد. او تشویق می گردد که به طور فعال فیلم را تماشا کند. متوجه باشد که در این فرآیند چه احساسی دارد و چه فکری می نماید. محققان چهار مرحله اصلی را برای فرآیند سینمادرمانی معرفی می نمایند:

1. شناسایی

مراجع به علت رفتار و اهداف مشترک خود با شخصیت هم ذات پنداری و به احساسات و عواطف او توجه می نماید.

2. کاتارسیس

مراجع به وسیله تجربیات شخصیت حس رهایی می نماید.

3. بینش

مراجع تجربه شخصیت را درونی و بین تجربه مشترکش با او ارتباط برقرار می نماید.

4. جهانی سازی

مراجع دیگر احساس تنهایی نمی نماید زیرا انعکاس تجربه خود را دیده است. فرهنگ نیز باید در نظر گرفته گردد. پزشکان باید فیلم هایی انتخاب نمایند که فرهنگ و هویت مراجعان را منعکس می نمایند.

پیشنهاد فیلم برای جلسات تراپی

وولتز نمونه های زیادی از فیلم ها ارائه می نماید که متناسب با دسته بندی مسائل مختلف است. در وب سایت او می توانید با صدها پیشنهاد آشنا شوید. در اینجا فهرست کوتاهی از بعضی از فیلم های معمول تجویز شده می آوریم:

مناسب برای مشکل اعتیاد و دوره بهبودی

• 28 روز (Days 28)
• وقتی مردی زنی را دوست دارد (When a Man Loves a Woman)
• ترک لاس وگاس (Leaving Las Vegas)
• ستاره ای متولد شده است (A Star Is Born)

مناسب برای مشکل آزار بچه ها

• ویل هانتینگ نابغه(Good Will Hunting)
• رودخانه مرموز (Mystic River)

مناسب برای مشکل روابط عاطفی

• جنگ رزها (The War of the Roses)
• داستان ازدواج (Marriage Story)
• روز گراندهاگ (Groundhog Day)

مناسب برای بیماری های روانی

• بهتر از این نمی گردد (As Good as It Gets)
• دفترچه امیدبخش (Silver Linings Playbook)
• دختر از هم گسیخته (Girl, Interrupted)
• آنتوان فیشر (Antwone Fisher)

سه مزیت استفاده از سینمادرمانی

تماشای صرف یک فیلم لزوما تغییر چشمگیری ایجاد نمی نماید. اما شواهدی بالینی وجود دارد که نشان می دهد تماشای فیلم ها در جلسات درمانی نتایج مفیدی دارند. نتایج زمانی بهبود می یابند که درمانگر ترجیحات، اهداف، علایق و توانایی درک مراجع را به دقت در نظر بگیرد. مزایای اصلی فیلم درمانی، بینش، رهایی و احساس تنهایی کمتر است.

مراجعان با شخصیت های فیلم ارتباط می گیرند و خود را با روش های نوی درک می نمایند. آن ها مشابه تجربه ارتباطی که در گروه درمانی وجود دارد، احساس می نمایند در آنچه تجربه می نمایند، تنها نیستند.

آیا سینمادرمانی به افسردگی یاری می نماید؟

مطالعات نشان داده است که سینمادرمانی می تواند ابزار مفیدی در افزایش خوش بینی و کاهش ناامیدی در افراد مبتلا به افسردگی باشد. فیلم درمانی به مراجعان یاری می نماید تا به علل افسردگی خود مطلع شوند و در شروع راه تغییر قرار گیرند. سینمادرمانی این پتانسیل را دارد که به افراد یاری کند نقاط قوت خود را کشف نمایند و توسعه دهند.

درمانگر می تواند از مراجع بخواهد که در نظرسنجی نقاط قوت شرکت و نقاط قوت خود را شناسایی کند. بعد از آن او می تواند فیلمی انتخاب کند که شخصیتی دارای این نقاط قوت یا در حال به دست آوردن آن را نشان می دهد.

نگاهی به فیلم های مناسب زوج درمانی و خانواده درمانی

تحقیقات فیلم درمانی زوج ها عمدتاً بر مطالعات موردی متکی و بیشتر توصیفی هستند. به علت اینکه در این روش باید فیلم هایی انتخاب شوند که به طور منحصربه فرد با احتیاجهای مراجع مطابقت داشته باشند. در عین اینکه بسیاری از زوج ها و خانواده ها هنگام درمان با مسائل مشابهی روبه رو می شوند، آن قدر با هم تفاوت دارند که تکمیل یک مطالعه در مقیاس بزرگ، سخت باشد.

یک مطالعه کوچک که شش زوج را آنالیز نموده، چندین فیلم مختلف را به کار برده که توانایی های حل مسئله، مدیریت موقعیت های استرس زا، تشخیص ندادن دیدگاه شریک، فقدان مهارت در تشخیص یا بیان افکار و احساسات و تمایل کلی به ویژگی های منفی را آنالیز می کرد.

محققان در این برسی دریافتند که شرکت نمایندگان مراحل شناسایی و رهایی را طی کردند. اما همه آن ها به مرحله بینش نرسیدند. با این حال، فیلم ها در تسهیل بحث و ایجاد فرصتی برای ارتباط با مسائلشان به شیوه ای نو مفید بودند.

در یک مطالعه کوچک دیگر، نوجوانانی که والدینشان طلاق گرفته اند، فیلم درمانی شدند تا به پردازش احساسات آن ها در خصوص جدایی یاری کند. این مطالعه نشان داد که به وسیله فیلم ها و جلسات تکمیلی بعد از آن، بچه ها بهتر می توانستند احساسات خود را شناسایی و بیان نمایند، خشم و غم را تجربه و مهارت های مقابله ای را برای مقابله با طلاق والدین توسعه دهند و کمتر احساس تنهایی نمایند.

یک کانال محبوب یوتیوب هم به نام سینماتراپی وجود دارد که به وسیله درمانگری به نام جاناتان دکر و آلن سیوریت (Jonathan Decker & Alan Seawright) فیلمساز اداره می گردد. آن ها در این کانال درباره فیلم ها به عنوان فرصتی برای آنالیز روابط و موضوعات مربوط به سلامت روان بحث می نمایند. مثلا یکی از قسمت ها، درباره پویایی خانواده در مجموعه هری پاتر است.

سینما درمانی و مدیریت خشم

طی مطالعه ای در یک مرکز درمانی دخترانه از سینمادرمانی استفاده شد. یک سری جلسات ماهانه سینمادرمانی در این مرکز اجرا شد که فیلم ها در آن به روابط مادر و فرزند، پدران غایب، دوستی ها و شناسایی همسالان مربوط می شدند. محققان در این مطالعه دریافتند که در طول جلسات بعد از فیلم، دختران می توانند بعضی تعارض ها را شناسایی نموده و به وسیله آن احساسات خود را در خصوص روابط خانوادگی و اجتماعی راحت تر از جلسات درمانی فردی بیان نمایند.

کانال یوتیوب سینما درمانی که درباره آن صحبت کردیم، ویدیو هایی دارد که به آنالیز افراد شرور می پردازد. آن ها این قسمت ها را شرور درمانی می نامند و اصل داستان پرسوء تفاهم آدم های بد در فیلم ها را آنالیز می نمایند. این نوع آنالیز می تواند در رهایی از خشم و رفتار پرخاشگرانه مفید باشد.

سوالاتی که درمانگران در سینماتراپی از مراجع می پرسند

• آیا احساسات خود را در طول تماشا به خاطر می آورید یا اینکه تنفس شما در طول فیلم تغییر نموده بود؟
• چه چیزی را دوست داشتید و چه چیزی را دوست نداشتید یا حتی از آن متنفر بودید؟
• با یک یا چند شخصیت هم ذات پنداری کردید؟ آیا شخصیتی ظرفیت های خاصی ایجاد کرد که شما هم دوست دارید آن را توسعه دهید؟
• آیا یک یا چند شخصیت را دیدید که در بخش های خاصی از فیلم رفتاری داشتند که دوست دارید از آن ها الگوبرداری کنید؟
• آیا این شخصیت(ها) نقاط قوت دیگری داشتند که شما نیز دوست دارید به دست آورید؟

هنگام تماشای فیلم خود را به عنوان یکی از این شخصیت ها تصور کنید. خود را با جنبه های بالغ یا خردمندانه شخصیت تصور کنید. اگر ویژگی ها یا ظرفیت های آن شخصیت را داشتید، زندگی شما چگونه بود؟ تصور کنید که از این ویژگی ها یا ظرفیت ها در زندگی خود استفاده می کنید. کدام قسمت فیلم بیشتر شما را تحت تأثیر قرار داد؟ سینمادرمانی ابزار نوی است که به وسیله درمانگران برای یاری به تقویت بینش و جرقه تغییر در مراجعان استفاده می گردد و می تواند برای شکستن مقاومت و برای تسهیل مکالمه مفید باشد.

سینما درمانی را می توان در جلسات فردی، گروهی، زوجی و یا با خانواده اجرا کرد. نشان داده شده است که این روش در یاری به ارتباطات و از بین بردن موانع صمیمیت مفید است. خانواده ها ممکن است این روش را در تحلیل تغییرات بزرگ مانند جابه جایی یا طلاق و زوج ها برای مسائل روابط مفید بیابند. در یک محیط گروهی، مراجعان ممکن است یاد بگیرند که دیدگاه های نو را ببینند و کمتر در درمان خود احساس تنهایی نمایند. فیلم ها می توانند راهی قدرتمند برای گرد هم آوردن مردم و ایجاد سکویی برای تماشا دیدگاه های دیگران باشند.

آیا شما هم فیلمی دیده اید که چنین اثری بر شما گذاشته باشد؟ با ما به اشتراک بگذارید.

این مطلب فقط جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با یک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت وبلاگ سروری کیا مگ را بخوانید.

منبع: positivepsychology