پری ملکی: هرجا موسیقی باشد آرامش هم هست - وبلاگ سروری کیا

به گزارش وبلاگ سروری کیا، با اینکه بعد از انقلاب خوانندگی بانوان در ایران عملاً ممنوع شد، اما به ایران آمد؛ چون اعتقاد داشت بستر کار، عشق و فعالیتش اینجاست.

وبلاگ سروری کیا - پرنیان سلطانی: پری ملکی به کشورش برگشت و کوشش کرد تا در جهانی موسیقی جایی هم برای خانم ها باز کند.اوایل در خانه ها کنسرت برگزار می کرد، اما طولی نکشید که به عنوان نخستین بانوی خواننده ایرانی توانست مجوز برگزاری کنسرت برای بانوان را دریافت کند و به کنسرت هایش رنگ و بوی قانونی بدهد. کمی بعد هم با تغییر قوانین جامعه به صورت همخوانی، کنسرت هایی را برای عموم برگزار کرد تا این بار توانایی هایش در خوانندگی را نه فقط در بین مخاطبان خانم، بلکه بین همه مخاطبان موسیقی به اثبات برساند. صحبت از پری ملکی است؛ یکی از معدود خوانندگان زن پس از انقلاب که محدودیت ها و ممنوعیت ها نه تنها جلوی فعالیتش را نگرفت، بلکه برای او به انگیزه ای تبدیل شد تا در تمام این سال ها با گام های محکم و پایدار در جهت بازگشایی فعالیت بانوان در جهانی موسیقی قدم بردارد. انتشار کتاب زندگی نامه پری ملکی با عنوان آوای یک زندگی را بهانه نموده ایم تا این بانوی جسور آواز ایران برایمان از فضای این روزهای موسیقی بانوان، کمی ها و کاستی های این جهانی کمتر شناخته شده و تأثیر موسیقی در محیط خانه و جامعه بگوید.

• خواندن از چه زمانی برایتان جدی شد؟ یعنی از کی متوجه شدید که سرنوشت تان خوانندگی است؟

من از زمانی که خودم را شناختم شروع به خواندن کردم. خاطرم هست که کلاس اول دبستان بودم که برای نخستین بار در جمع همکلاسی هایم آواز خواندم. بعد هم مرتب در مسابقات و جشن های مختلف مدرسه شرکت می کردم و مرتب جایزه می گرفتم.

• خانواده تان مخالفتی نداشتند؟

خیلی اطلاعی از این فعالیت هایم در مدرسه نداشتند. بعد که متوجه شدند هم فکر نمی کردند خواندن برای من تا این اندازه جدی باشد. درواقع خیلی خواننده شدنم را جدی نمی دریافتد. تا اینکه پایان برنامه اجرا کردم و کنسرت گذاشتم و آنها هم من و کارم را جدی دریافتد!

• دقیقا این جدی شدن خوانندگی از کی رخ داد؟

خوانندگی برای من از همان ابتدا که در مدرسه می خواندم، خیلی جدی بود. اما از زمانی که ازدواج کردم، با تشویق و حمایت های همسرم توانستم به طور جدی به دنبال یادگیری آواز بروم و فعالیتم را هدفمند کنم. همان زمان ایرج تیمورتاش از ترانه سرایان بزرگ آن دوره مرا به وزارت فرهنگ و هنر برد و آنجا با تعلیم زیرنظر استاد محمود کریمی، کلید کار حرفه ای من زده شد. بعد چند سالی ایران نبودم و وقتی برگشتم زیرنظر استاد نصرالله ناصح پور، استاد علی جهاندار و امیر پایور آواز را ادامه دادم.

• اتفاقا سؤال بعدی من درباره همین برگشت تان به ایران است. شما در فاصله سال های 56تا 59 در انگلیس زندگی می کردید، وقتی به ایران برگشتید که انقلاب شده بود و فعالیت بانوان در حوزه موسیقی رسما ممنوع بود. چرا در آن دوره تصمیم گرفتید به ایران برگردید؟

راستش را بخواهید آن موقع بیشتر به خاطر همسرم به ایران برگشتم. اما واقعیت ماجرا این است که بستر کار، فعالیت و عشق من اینجا بود. علاقه من به موسیقی سنتی اینجا می توانست شکل بگیرد و شکوفا گردد، برای همین با وجود اینکه در تمام این سال ها همواره می توانستم خارج از ایران فعالیت کنم، اما هیچ وقت ضرورت آن را احساس نکردم. چون موسیقی سنتی، موسیقی این کشور است و مخاطبان من اینجا هستند.

• اختصاصی وبلاگ سروری کیا آناین: مجله موسیقی
• اختصاصی زندگینامه اهالی موسیقی
• اختصاصی آشنایی با مجله سازهای موسیقی
• و ماندید و برای حضور خانم ها در فضای موسیقی کوشش کردید. آنقدر که امروز شما را بیش از آواز و تدریس، به فعالیت تان برای بروز استعدادهای بانوان در این عرصه می شناسند. این راه را چطور طی کردید؟

خب اوایل انقلاب که حتی آقایان هم برای فعالیت های موسیقایی با مشکل روبرو بودند، تکلیف ما کاملا معین بود. تا اینکه رفته رفته کمی فضا مهیاتر شد و تا سال 1370 بعضی خانم های خواننده پیروز شدند یکی دوکنسرت خصوصی برای خانم ها برگزار نمایند. اما من همواره فکرم این بود که خانم ها هم باید در این عرصه حضور داشته باشند. برای همین از اوایل دهه 70 تصمیم گرفتم برای خانم ها اجرا بگذارم. تا یکی دوسال همراه با گروه نوازنده ام در خانه ها کنسرت برگزار می کردیم و در هر اجرا به طور میانگین 100تا 150نفر مخاطب داشتیم. تا اینکه مسئولان وزارت ارشاد متوجه این فعالیت ها شدند و پرسیدند چرا وقتی قرار است کنسرت برگزار کنی، به ما خبر نمی دهی؟

من هم در جوابشان گفتم چون اجازه نمی دهید! اجازه بدهید تا به شما هم خبر بدهم! آنها هم در آن دوره روی باز نشان دادند و گفتند بیا امتحان کن. نتیجه این شد که از همان زمان به دنبال دریافت مجوز رفتم. با اینکه خیلی سخت بود و ماه ها دوندگی کردم، اما بالاخره توانستم به عنوان نخستین بانوی خواننده، مجوز اجرا برای خانم ها را بگیرم و راهگشای حضور بانوان در وادی موسیقی باشم. با این مجوز سال 74 نخستین اجرای قانونی ام را در ورزشگاهی نزدیک تجریش برگزار کردم و تا سال 78 به اجرای کنسرت ویژه بانوان ادامه دادم. از آن سال به بعد هم با تغییر نگاه جامعه و فراهم شدن امکان همخوانی خانم ها، کنسرت هایم را بیشتر به سمت کنسرت های مشترک بردم و با همخوانی و همنوازی برای عموم مردم برنامه اجرا کردم.

• نتیجه کوشش تان برای فعالیت خانم ها در عرصه موسیقی را چطور می بینید؟ به نظرتان بانوان فعال در موسیقی این روزها چقدر در کارشان جدی هستند؟

هم اکنون ما نوازنده های خانم خیلی حرفه ای و توانمندی داریم. اما من در خواننده ها به ویژه آن هایی که این روزها کنسرت های ویژه بانوان برگزار می نمایند، کمتر خواننده خوبی دیده ام. یعنی به نظرم بسیاری از خواننده های خانمی که امروز می خوانند، هنوز آمادگی حضور روی صحنه را ندارند و باید کمی بیشتر روی صدایشان کار نمایند.

• خب مشکل را کجا می بینید؟ چرا این افراد خوب آموزش ندیده اند؟

مشکل خوب آموزش دیدن یا ندیدن نیست، مشکل بی حوصله شدن هنرجوهاست! همه می خواهند خیلی زود به برگزاری و اجرا برسند. از طرفی تکنولوژی و امکان ضبط خوب صدا هم باعث شده تا خیلی ها دیگر ارزش و اعتبار چندانی برای آموزش در این حوزه قائل نشوند. خود من در تمام سال های تدریسم خیلی با این پدیده روبرو شده ام که بعضی هنرجوها همان جلسه اول می پرسند خب ما کی می توانیم برنامه اجرا کنیم!؟ من هم به شوخی می گویم هفته آینده! واقعیت این است که طی کردن این راه، احتیاج به صبوری زیادی دارد و تا کسی ردیف های آوازی را به طور کامل یاد نگیرد، نمی تواند ادعا کند خواننده است. به نظر من یک خواننده از زمانی که کارش را از صفر شروع می نماید تا بتواند به اجرا برسد، دست کم به یک دوره چهارساله احتیاج دارد.

• شاید یکی از دلایل این بی صبری به خصوص برای خانم ها این است که کارشان در زمینه آواز اساسا دیده نمی گردد. هیچ وقت امکان انتشار آثارشان را ندارند و کمتر پیش می آید منتقدی کارشان را بشنود و نقد کند. برای همین خیلی انگیزه ای برای پرورش صدایشان ندارند. قبول دارید؟

خب یک بخش این موضوع تقصیر خود ماست. من از سال 78 که همخوانی خانم ها امکان پذیر شد تا توانسته ام اجرای مشترک گذاشته ام. چون به نظرم فقط این کارها هستند که با حضور روزنامه نگارها و منتقدان موسیقی، دیده و شنیده می شوند. برگزاری کنسرت برای خانم ها به همان دلایلی که خودتان هم گفتید، خیلی جدی نیست و در بسیاری از مواقع سرسری گرفته می گردد. اما با این حال بیشتر بانوان فعال در حوزه موسیقی اصرار دارند که فقط اجراهای ویژه بانوان برگزار نمایند. من قبول دارم که در اجراهای مشترک دیگر صدای خواننده به صورت تکی شنیده نمی گردد و خواننده های خانم باید همخوان باشند، اما به هر حال تنها راه شنیده شدن در محافل رسمی موسیقی کشورمان همین راه است. درواقع این انتقاد بزرگ من به خانم هاست و اعتقاد دارم این خود ما هستیم که باعث شده ایم راه مان بسته بماند.

• در این زمینه نگاهی دیگر هم وجود دارد. بسیاری از خانم های فعال موسیقی معتقدند که آقایان همکارشان خیلی به آنها اعتماد نمی نمایند و در گروه های موسیقی، فضای زیادی در اختیارشان قرار نمی دهند. به نظر شما هم همینطور است؟

بله متأسفانه و این حکایت خیلی غم انگیز است. من همان اندازه که خانم ها را مورد نقد قرار می دهم و می گویم هر چه بیشتر کنسرت بانوان بگذاریم، بیشتر به ضرر خودمان است. همکاران آقای خودم را هم نقد می کنم که چرا به ما اعتماد نمی نمایند و اجازه نمی دهند خانم هایی که با این همه سختی و محدودیت کوشش نموده و حرفه ای شده اند، در این فضا کار نمایند؟ همین چند وقت پیش کنسرتی رفتم که متشکل از 3نوازنده خانم و 4نوازنده آقا بود. با اینکه خانم ها خیلی حرفه ای تر از آقایان بودند، اما به اندازه یک تک نوازی هم به آنها فرصت داده نشده بود! خیلی وقت ها هم می شنوم که از اجرای نوازندگان و همخوان های خانم در گروه های موسیقی جلوگیری شده، اما آقایان گروه کارشان را ادامه داده اند! سؤال من این است که چرا سایر اعضای گروه از روی سن پایین نمی آیند؟ چرا کنسرت را لغو نمی نمایند؟ به هر حال این خانم هم عضوی از گروه است، چطور اجازه می دهند به بخشی از گروه شان توهین گردد؟ به نظرم دیگر وقت آن رسیده که دست کم در جهانی موسیقی این نگاه جنسیتی را کنار بگذاریم و به آدم ها براساس توانایی هایشان فضای کار بدهیم.

• اگر موافق باشید کمی از موسیقی بانوان فاصله بگیریم و به طور کلی به جهانی موسیقی امروزمان بپردازیم. به نظر شما بزرگ ترین مشکل این روزهای موسیقی ما چیست؟

ما هم اکنون با چند مشکل روبرویم. یکی همان بی صبری خواننده های ماست که باعث شده امروز بیشتر کارها و اغلب کنسرت ها ذره ای تأثیرگذار نباشند. مشکل دیگر هم این است که مردم ما مانند گذشته به دنبال موسیقی اصیل و کار خوب نمی گردند. البته تقصیری هم ندارند، چون این تقصیر قبل از آنها متوجه رسانه های ملی ما ازجمله رادیو و تلویزیون است که کمتر موسیقی اصیل و فاخر پخش می نمایند. از آن طرف شبکه های ماهواره ای هم هر چه موسیقی مبتذل و سطح پایین است به خورد مردم می دهند. معلوم است که در این فضا مخاطبان موسیقی رفته رفته به این نوع خوراک عادت می نمایند و یادشان می رود نشانی از کار خوب بگیرند. متولیان فرهنگ و هنر هم در این زمینه مقصرند. در روزهایی که مسئولان فرهنگ جهان برای جاری شدن موسیقی اصیل در کشورشان هزینه می نمایند، ما هر لحظه عرصه را برای فعالیت فعالان جدی موسیقی مان تنگ تر می کنیم.

در کشورهای مختلف جهان همه نهادهای دولتی دست به دست هم می دهند تا هزینه برگزاری کنسرت هایشان به حداقل برسد؛ چون به تأثیر موسیقی در ایجاد آرامش میان مردم باور دارند. اما در کشور ما بودجه ای که برای فعالیت های موسیقی درنظر گرفته نمی گردد، هیچ، برگزارنمایندگان اجراهای زنده باید 20درصد هم مالیات بپردازند! خب چنین سیاست های اشتباهی است که باعث شده موسیقی اصیل و سنتی ما روزبه روز ضعیف تر گردد. امیدوارم روزی ما اهالی موسیقی هم یک صنف داشته باشیم تا از این طریق بتوانیم تأثیر و اهمیت موسیقی در زندگی مردم شهر را برای متولیان فرهنگ و هنرمان جا بیندازیم و از حق و حقوق فعالان این عرصه دفاع کنیم.

• این تأثیر موسیقی در آدم ها که از آن صحبت می کنید، دقیقا شامل چه مواردی است؟ یعنی می خواهیم بدانیم ما از اساس چرا باید موسیقی گوش بدهیم؟

موسیقی لازمه حیات است. تحقیقات و پژوهش های فراوانی درباره نقش موسیقی در رشد گل ها و گیاهان صورت گرفته است. بارها و بارها هم ثابت شده اگر مادران در زمان بارداری شان موسیقی گوش دهند، بچه هایی آرام به جهان می آورند. این را خودم کاملا تجربه نموده ام. من همواره برای پسرم، بامداد می خواندم و ساز می زدم و حالا می توانم آرامش را در وجود پسرم ببینم. برای همین من معتقدم خانم ها حتی در شرایطی که صدایشان در اجتماع ممنوع است، باز هم بهتر است آواز یاد بگیرند. مادری که آواز می خواند فضای خانه اش را پر از مهر، عشق و آرامش می نماید. اتفاقا خیلی از هنرجوهای من دقیقا به همین دلیل به کلاس ها می آیند. می گویند وقتی بچه بودند مادرشان برایشان آواز می خوانده و می خواهند لذتی که در بزرگ شدن در چنین فضای لطیفی را تجربه نموده اند، به فرزندانشان هم هدیه نمایند. در یک کلام من معتقدم هر جا موسیقی باشد، آرامش، لطافت و زیبایی هم هست.

• و به عنوان آخرین سؤال، این روزها مشغول چه کاری هستید؟ اجرای جدید ندارید؟

چرا، گروه خنیا بهمن ماه با چند مهمان ویژه در فرهنگسرای نیاوران اجرا دارد. به خاطر همان مشکلاتی که گفتم چند وقتی است که دیگر نمی توانم برنامه هایم را در تالار وحدت برگزار کنم. چون هیچ وقت دلم نمی خواهد بلیت کنسرت هایم را گران بفروشم. دوست دارم مخاطب هایمان کسانی باشند که موسیقی را دوست دارند، نه کسانی که صرفا متمول هستند. به خاطر هزینه های بسیار زیاد تالار وحدت، ان شاءالله بهمن ماه در در فرهنگسرای نیاوران پذیرای علاقه مندان به موسیقی هستیم.

• از گروه تا آکادمی موسیقی خُنیا

پری ملکی پس از بازگشتش به ایران، در سال 1373یک گروه موسیقی بانوان به نام خُنیا تشکیل داد که این گروه از سال 1379همکاری اش را با نوازندگان و خوانندگان مرد شروع کرد تا بتواند کنسرت هایی را به صورت همخوانی و همنوازی برای عموم مردم برگزار کند. این خواننده نام آشنا در این باره می گوید: من از زمانی که کارم را شروع کردم، می خواستم حرفه ای باشم. نخستین قدم حرفه ای بودن در این عرصه هم داشتن یک گروه بود. برای همین گروه موسیقی ام را تشکیل دادم و نامش را خُنیا، به معنای سرود، نوا و نغمه گذاشتم.

پری ملکی آکادمی موسیقی ای هم به همین نام دارد؛ آکادمیی که فعالیتش را از سال 1394در محدوده یوسف آباد شروع نموده است. وقتی از این خواننده و مدرس آواز درباره این آکادمی می پرسیم، می گوید: من از 35سال پیش مدرس آواز هستم و علاوه بر خانه، سال ها در مراکز مختلف ازجمله مرکز حفظ و اشاعه موسیقی، فرهنگسرای شفق، دانشگاه علمی کاربردی شماره 4 و آکادمی های ساز، تماشاگه راز و... تدریس داشته ام. این در حالی است که پسرم هم کوبه ای نواز است و عروسم هم سنتور می نوازد. برای همین تصمیم گرفتم آکادمی موسیقی دایر کنم که بتوانیم به صورت متمرکز به علاقه مندان به موسیقی آموزش بدهیم.

• آوای یک زندگی، روایت یک عمر عاشقی

نخستین روز آذرماه بود که در موزه موسیقی ایران از کتاب زندگی نامه پری ملکی با عنوان آوای یک زندگی رونمایی شد. این کتاب 170صفحه ای که آن را نشر هفت رنگ منتشر نموده، حاصل گفت وگوی توکا ملکی با مادرش است که این خواننده نام آشنا در آن به توضیح حال دوران کودکی و نوجوانی، چگونگی پرداختن به موسیقی، تجربیات و خاطراتش از کنسرت ها، تعلیم موسیقی و نگاهش به زندگی پرداخته است. در حاشیه گفت وگو با پری ملکی فرصتی دست داد تا با توکا ملکی هم صحبت شده و انگیزه اش را از نگارش این کتاب بپرسیم. توکا می گوید: یکی از دغدغه های همیشگی من حضور بانوان در جهانی موسیقی است. برای همین از هر فرصتی که داشتم برای نگارش مقالاتی برای روزنامه ها و مجلات استفاده کردم. سال 80نیز کتابی درباره موسیقی بانوان نوشتم که نامش زنان موسیقی ایران از اسطوره تا امروز است. توکا که کارشناس ارشد هنر است، ادامه می دهد: ما در تاریخ نگارش موسیقی یک ضعف بزرگ داریم و آن هم این است که کارهای تحقیقی در این حوزه بسیار کمتر از حوزه های دیگر صورت گرفته است. عموم کتاب های موسیقی توصیفی هستند و در آنها نقد و تئوری جدی دیده نمی گردد. متأسفانه در این کتاب ها نه تاریخچه درستی از موسیقی به ویژه موسیقی سنتی ارائه شده و نه شیوه کاری فعالان موسیقی به روشنی بیان شده است. برای همین احتیاج به مستندسازی در این حوزه کاملا احساس می گردد که یکی از راه های مستندسازی، تاریخ شفاهی و گفت وگوست. برای همین من هم برای نگارش این کتاب ترغیب شدم؛ چون می دانم این کتاب فقط درباره پری ملکی خواننده نیست، بلکه درباره دوره کاری یک نسل موسیقی است که می تواند در آینده به پژوهشگران این حوزه یاری کند.

• اعضای گروه موسیقی خنیا

(به ترتیب از راست) نیکی شیرپیشه همخوان، سهیل مخبری نوازنده کمانچه، جلال امیرپورسعید آهنگساز و نوازنده تار، پری ملکی خواننده، فاروق کسمایی خواننده، بامداد ملکی نوازنده تنبک و سازهای کوبه ای، مرضیه رحیم زاده نوازنده سنتور در کنسرت زمان که می گذرد، شهریور 1393، تالار وحدت

فستیوال بین المللی هنرهای سنتی والانسیئن، خرداد 1391، فرانسه

کنسرت 20سال با خنیا، مهرماه 1392، تالار وحدت

ما هم اکنون با چند مشکل روبرویم. یکی همان بی صبری خواننده های ماست که باعث شده امروز بیشتر کارها و اغلب کنسرت ها ذره ای تأثیرگذار نباشند. مشکل دیگر هم این است که مردم ما مانند گذشته به دنبال موسیقی اصیل و کار خوب نمی گردند.